Hoe nieuwe klimaatgrenzen de Nederlandse wijnbouw veranderen

Landen met een gematigd klimaat bieden kansen voor wijnbouw. Zo’n klimaat vind je tussen de 30^e en 50^e breedtegraad, zowel ten noorden als ten zuiden van de evenaar. Tenminste, dat leren de studieboeken over wijn. Nederland kiepert over het randje. Sittard ligt al op de 51^e breedtegraad. En toch gaat het steeds beter met de wijnbouw in Nederland. Sterker nog, onze wijnboeren planten druiven aan die je eerder alleen nog maar tegenkwam in de Bordeaux, de Loire of de Rhône. Het klimaat verandert. De klimaatgrenzen verschuiven. Moeten de studieboeken aangepast worden?

In het diepe zuiden van Nederland werken wijnboeren al met ‘exotische’ klassiekers, zoals cabernet sauvignon, chenin blanc, merlot, sauvignon blanc en viognier. Dat zijn druiven die we kennen uit Midden- en Zuid-Frankrijk. Dat is echt een ander verhaal dan werken met chardonnay en pinot noir, die je tegenkomt in de Bourgogne en de Elzas. En Nederlandse wijnboeren boven de grote rivieren kiezen óók steeds meer voor klassieke druivenrassen, die eerst alleen een kans kregen in het zuiden van het land. De klimaatgrenzen schuiven op. Dat merken niet alleen wijnboeren in noordelijke streken.

Signatuur

Ook wijnboeren in Zuid-Europa lopen daar tegenaan. De aroma’s en de karakteristieke trekjes van hun wijnen veranderen. Door de droogte en de extreme warmte. De signature van hun wijnregio staat onder druk. Dat veroorzaakt een revolutie. Wijnboeren gaan wanhopig op zoek naar andere of nieuwe druivenrassen, waarmee ze het herkenbare smaakprofiel van hun wijnen kunnen behouden. Ook in Frankrijk, het land waar alles wat een wijnboer doet in gedetailleerde wetgeving is vastgelegd. Het meest recente voorbeeld is de Elzas, een wijnregio waar vooral wijnboeren in Limburg naar kijken. Klassieke druivenrassen die het in de Lage Landen goed doen, kom je ook tegen in de Elzas.

Frisse zuurtje

De verenigde wijnboeren in de Elzas besloten op 20 juli om een aanvraagprocedure voor het werken met nieuwe druivenrassen te starten. Hun aanvraag dienen zij in het najaar in bij het Institut de l’Origine et de la Qualité (INAO). Door gebruik te maken van nieuwe druivenrassen willen zij de hoge zuurgraad in hun wijnen borgen. Die zorgt namelijk voor het herkenbare frisse zuurtje. De wijnboeren oriënteren zich op een selectie van 16 druivenrassen, 10 witte en 6 blauwe rassen. Dat zijn vooral zogenaamde hybride rassen, die tussen 1988 en 2006 zijn ontwikkeld in Frankrijk en Italië. “We kunnen ook nog kijken naar klonen van onze klassieke rassen die we in het verleden te zuur vonden”, zegt hun woordvoerder.

Woonwijken

Niet alleen verschuivende klimaatgrenzen spelen een rol. Het besluit is ook een reactie op nieuwe wetgeving, die de inzet van gewasbeschermingsmiddelen in de buurt van woonwijken drastisch inperkt. De verenigde wijnboeren van de Elzas verwachten dat ze door het gebruik van nieuwe druivenrassen minder gewasbeschermingsmiddelen hoeven in te zetten. Het is de wens van de wijnboeren uit de Elzas om ook de klassieke chenin blanc en syrah in de toekomst te gaan gebruiken. Het is nog maar de vraag of het INAO dat goedkeurt, omdat dit de signatuurdruiven van de Loire en de Rhône zijn.

Omgekeerde beweging

Pakweg 20 jaar geleden kreeg de Nederlandse wijnbouw boven de grote rivieren een impuls door het aanbod van nieuwe druivenrassen. Die doen het prima in een koel en nat klimaat. In 20 jaar veranderde er veel. De klimaatgrenzen verschuiven. De longread over de groei van de Nederlandse wijnbouw in 2023 laat zien dat steeds meer wijnboeren (ver) boven de grote rivieren voor de klassiekers chardonnay, pinot gris en pinot noir uit de Bourgogne en Elzas kiezen. Zet deze trend de komende jaren door? En: hoe verhoudt zich deze ontwikkeling tot de omgekeerde beweging van wijnboeren uit klassieke wijnregio’s? Zij kiezen juist voor een aanvulling met nieuwe druivenrassen om hun karakteristieke smaakprofiel te behouden.