Hoe de wijnbouw in de Ahr er 2 jaar na de overstromingen voorstaat

In de natte zomer van 2021 werd Zuid-Limburg getroffen door overstromingen. Vooral in Valkenburg was de schade groot. Op datzelfde moment voltrok zich in het stroomgebied van de Ahr even verderop een nog veel grotere ramp. De vriendelijke rivier veranderde in een kolkende modderstroom. Het natuurgeweld eiste 130 mensenlevens. De schade bij de wijnhuizen was enorm. “Wijnvaten drijven in de kelders en zelfs in de straten. Het is een ravage. Ik kan mijn collega’s niet bereiken”, schreef Jules Nijst van De Wijngaardsberg op Facebook. Hoe staan de wijnboeren er 2 jaar later voor?

Jules heeft evenals andere Limburgse collega’s veel contact met Duitse wijnboeren in de Ahr.  Het klimaat en de teelt van de pinot noir hebben ze gemeen. Daar komt bij dat Nederlandse wijnboeren die bubbels maken volgens de méthode traditionnelle de 2^e gisting op de fles vaak niet zelf doen. Daarvoor sturen ze hun wijnen naar collega’s in Duitsland, meestal in de Ahr. Niet zo gek dus dat Jules met een aantal collega’s naar de Ahr ging om de zwaar getroffen wijnboeren te helpen. “Als je de ravage daar ziet, mogen wij de handjes dichtknijpen.” En Perswijn organiseerde online een benefietveiling.

Pinot Noir

De Ahr is een van de kleinste wijnbouwgebieden van Duitsland, niet zo gek ver bij Zuid-Limburg vandaan. Je vindt het pakweg 50 kilometer ten noorden van de Moezel. In de Ahr staat zo’n 560 hectare aan wijngaarden. Die zijn goed voor een productie van 4 miljoen flessen per jaar. Daarvan is ongeveer 85% rood en 15% wit. De specialiteit van de regio is de Pinot Noir, op z’n Duits Spätburgunder. En bevlogen wijnboeren doen hun stinkende best om de toekomst van de zeldzame Frühburgunder veilig te stellen. Dat gebeurt allemaal op de extreem steile hellingen langs de Ahr.

200 miljoen

De overstromingen op 14 juli 2021 veroorzaakten veel schade, emotioneel en materieel. Vooral de wijnbouw in de Ahr werd zwaar getroffen. Flessen en vaten, machines en voertuigen werden meegesleurd door de modderstroom. Wijnkelders en proeflokalen liepen helemaal vol met water. Slechts 5 van de 46 wijnmakerijen werden niet getroffen. Hubert Pauly is voorzitter van de Wijnbouwersbond Ahr. Hij schat de schade op 200 miljoen euro. Ongeveer 10% van de wijngaarden werd verwoest. Op 530 hectare telen de wijnboeren inmiddels weer druiven. “De wijnstokken zaten na de overstromingen allemaal nog in de grond, maar de stokken en bedrading zijn weggespoeld”, vertelt Pauly.

Verduurzaming

Hij vindt dat de wederopbouw te langzaam gaat. Dat heeft te maken met de bureaucratie in Duitsland, maar ook het gebrek aan vakmensen. De wijnboeren laten zich echter niet uit het veld slaan. “Ze zijn optimistisch”, bevestigt Carolin Gross van de Vereniging Ahrwein. Er zijn nogal wat wijnboeren die van de nood een deugd maken. Ze verduurzamen de inrichting van de wijngaard en wijnmakerij. Dat vraagt wel om een extra investering, want het geld uit het wederopbouwfonds is bedoeld voor herbouw in de ‘oude staat’. Niet voor verduurzaming. Inmiddels kon meer dan de helft van de wijnboeren weer z’n intrek nemen in een herstelde wijnmakerij.

We Ahr open

Een paar jaar na de ramp draaien de wijnhuizen weer, maar het is nog steeds improviseren geblazen. “Een deel van de wijnproeverijen vindt nog steeds plaats in containers”, zegt Ernst Büscher van het Duitse Wijninstituut. De wijnboeren wachten nu met smart op nieuwe toeristen. Dat zijn klanten. Onder het motto ‘We Ahr open’ verleiden ze toeristen om de hotels, restaurants en wijnhuizen weer te bezoeken. Vóór de uitbraak van corona telde de Ahr 1,3 miljoen toeristische overnachtingen. De prognose op basis van het eerste half jaar is dat het er in heel 2023 ongeveer 0,5 miljoen worden. Ongeveer 60% van de bedden is weer beschikbaar.

Onderzoek

Een soort parlementaire enquêtecommissie doet onderzoek naar de overstromingen. Hoe kon het dat de zware regenval zulke dramatische gevolgen had? Wie is daarvoor verantwoordelijk? De wijnboeren houden zich daar niet zo mee bezig. “Die schuldvraag is tijdverspilling”, zegt een van hen. “We moeten vooruit kijken. Het wordt straks mooier dan vroeger!” Ondanks de tragedie zien veel wijnboeren de ramp nu als een kans om de wijnbouw in de Ahr duurzaam en toekomstbestendig te maken. Die laten ze niet voorbijgaan. Het moet lukken: “Wir schaffen das!”