Nieuwe kansen door drama nachtvorst

In de nacht van 22 op 23 april werden we overvallen door de nachtvorst. Daar moet ik het echt over hebben. Dat kan niet anders. De vrieskou veroorzaakte een ravage in onze Limburgse wijngaarden. Onvoorstelbaar groot is de omvang van de ramp. Het gaat niet om een enkele wijngaard in Limburg, maar om duizenden domeinen en tienduizenden hectares in Duitsland en Frankrijk. In grote wijnregio’s als de Ahr, de Moezel, de Rheingau, de Bourgogne, de Champagne en de Elzas is de schade niet te overzien. De Fransen spreken over een nationale ramp.

Stan Beurskens

Ook bij ons is de schade groot. Stokken langs de bosrand zijn amper beschadigd, maar percelen in de open ruimte hadden het zwaar te verduren. Sommige collega’s hebben geluk gehad, omdat ze in de buurt van water zaten. Onderaan de streep heeft iedereen schade. Dat varieert van 20 tot maar liefst 80%. In de afgelopen jaren hebben we één keer eerde nachtvorst gehad, maar de schade was nooit zo groot. Mijn vader begon in de jaren ’80 met de druiventeelt. Hem heb ik nooit over zo’n extreme koude-aanval gehoord.

Ik snap dat er mensen zijn die niet begrijpen dat de nachtvorst ons overviel. Er was toch voor gewaarschuwd? Ja, er was -1°C voorspeld. Dat kunnen we hebben. De meeste wijngaarden liggen op een helling. Kou gaat naar beneden en warmte naar boven. Dan is -1°C echt geen probleem. Bij de jonge planten hebben we voor de zekerheid vuurpotten neergezet, want je weet het maar nooit met een paar graden vorst. Maar wat gebeurde er? De temperatuur liep steeds verder terug naar -4°C naar -5°C en zelfs -6°C. En er was geen wind. De koude lucht bleef hangen en kon nergens naartoe.

Nachtvorstberegening was geen optie. Het grondwater zit in Zuid-Limburg op 150 meter diepte. Die situatie is onvergelijkbaar met andere plekken in het land. De financiële schade komen we niet zomaar weer te boven. Dat zeg ik niet om te klagen, want daar los je niets mee op. Ik ben een realist. Het is wat het is en nu kijken we vooruit. Dit is voor mij het moment om in mijn bedrijf dingen te gaan doen die ik tot nu toe niet aandurfde. Tegenslagen dwingen je als ondernemer om je creativiteit aan te boren. Ze helpen je om nieuwe stappen te zeten. Dat geeft mij meteen weer nieuwe energie.  

Daarnaast wil ik als een van de grotere spelers m’n verantwoordelijkheid nemen voor de sector. Klimaatverandering vraagt om een antwoord.  Er zal opnieuw een seizoen komen waarin het eerst extreem warm wordt en daarna weer extreem koud. Ik weet niet wanneer, maar het komt! Wat doen we daarmee? In Duitsland en Frankrijk zijn er noodfondsen. De overheid compenseert de wijnboeren. Dat is in Nederland niet aan de orde. De wijnbouwsector in Nederland is te klein om voor zichzelf op te komen. Ik heb de voorzitter van LTO gebeld: “Ger, hoe kunnen we elkaar helpen?”

Niet alleen wijnboeren hebben last van nachtvorst. Ook fruittelers. De teelt is anders. Appels en peren gaan eerst bloeien en daarna komen de bladeren pas. In de wijnbouw is het andersom. Na het blad komt de bloei. Maar de gevolgen door nachtvorst zijn voor de oogst net zo groot. Daarom moeten we de handen ineen slaan. Deze nare ervaring biedt nieuwe kansen. Samen met hogescholen en universiteiten moeten we doen waar we goed in zijn: innoveren. De nacht van 22 op 23 april kan ons mooie vondsten opleveren. Ik ga er vanuit dat de overheid dat wil faciliteren.

Auteur

Stan Beurskens

Stan Beurskens is eigenaar van Wijndomein St. Martinus, het grootste domein van Nederland. Hij is oenoloog en adviseert wijnboeren in binnen- en buitenland.

Stan staat bekend als een visionair. Hij is niet bang om anders te denken en durft zijn mening te geven. De Limburger heeft zijn heel eigen manier van wijn maken. Door gebruik te maken van nieuwe druivenrassen, innovaties en lef doet hij dat op een duurzame manier.