Limburg is anders dan de rest van Nederland. De omgeving roept een vakantiegevoel op. Groene heuvels, kabbelende beekjes en knusse dorpjes met vakwerkhuizen. En daar komt de bourgondische gastvrijheid van de Limburgers nog eens bovenop. Het carnaval, de processies en de schuttersfeesten kleuren de geheel eigen cultuur van Limburg. De provincie is populair vanwege het fraaie landschap. Toch is Limburg dicht bevolkt. Alleen de Randstadprovincies hebben in verhouding meer inwoners. De meeste Limburgers wonen in het zuidelijkste stukje. Meer dan in Noord- en Midden-Limburg samen.
Limburg is een beetje buitenland in het binnenland. Dat trekt toeristen. De provincie scoort bovengemiddeld op de ING Toerisme Index. Het aantal toeristische overnachtingen is 11 miljoen per jaar. Maar het aantal binnenlandse en buitenlandse gasten loopt langzaam terug.
Beschermde Geografische Aanduiding
Limburg heeft een Beschermde Geografische Aanduiding (BGA) voor wijn. Het specifieke terroir van de provincie geeft de wijnen een eigen karakter en smaak. De productievoorschriften van de BGA garanderen en beschermen dat. De grenzen van de BGA komen precies overeen met die van de provincie. De naam Zuid-Limburg mag samen met de provincienaam op het etiket vermeld worden als tenminste 85% van de verwerkte druiven uit dit specifieke gebied komt. Het productdossier van de BGA Limburg onderscheidt 5 wijncategorieën:
- Wijn
- Mousserende wijn
- Mousserende kwaliteitswijn
- Parelwijn
- Parelwijn waaraan koolzuurgas is toegevoegd
Kwaliteitseisen
Wijnen in deze categorieën mogen op het etiket de traditionele naam Landwijn of Beschermde Geografische Aanduiding voeren. Voorwaarde is dat de wijnen voldoen aan de kwaliteitseisen van de BGA. Dat betekent dat er alleen druiven mogen worden gebruikt die voorkomen op de provinciale lijst van 105 rassen. Het gaat om zowel klassieke als nieuwe rassen. De opbrengst per hectare mag voor witte druiven niet meer dan 100 hectoliter zijn. En voor blauwe druiven niet meer dan 85 hectoliter. Er geldt een uitzondering op deze regel voor de dornfelder. Hiervan mag de opbrengst per hectare niet meer dan 100 hectoliter zijn. De witte wijnen uit Limburg zijn vol fruitig. Met groene en vooral tropische tonen. De rode wijnen hebben aroma’s van zwart fruit en zijn meer vol. Het alcoholpercentage moet tenminste 6,5 % zijn.
Beschermde Oorsprongsbenaming
Limburg heeft een Beschermde Geografische Aanduiding voor de hele provincie. Daarnaast zijn er in de provincie 3 deelgebieden met een Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB). Dat zijn Maasvallei Limburg, Mergelland en Vijlen. De BOB is evenals de BGA een kwaliteitskeurmerk. Wijnmakers kiezen ervoor hun productieproces in te richten volgens de voorwaarden van het BOB-keurmerk. Er is bij de Rijksdienst Ondernemend Nederland een aanvraag ingediend voor een 3e BOB. Deze aanvraag heeft de nationale bezwaarprocedure met succes doorlopen. Hij wordt doorgestuurd naar de Europese Commissie. Het gaat om de BOB Voerendaalse Bergen.
BOB Maasvallei Limburg
De BOB Maasvallei Limburg is grensoverschrijdend. Hij omvat beide oevers van de Maas. In Belgisch- en Nederlands Limburg. Het gaat in België om het grondgebied van de gemeenten Kinrooi, Maaseik, Dilsen-Stokkem en Maasmechelen Lanaken. En in Nederland om Stein, Sittard-Geleen, Echt-Susteren, Maasgouw, Roermond, Maasgouw en Leudal. Bekende wijngaarden in het gebied zijn Wijndomein Aldeneyk (10 hectare) en Wijngoed Thorn (6,5 hectare). De bodem bestaat uit leemachtig zand met daaronder kalksteen, kwarts en silex. Door de mix van diverse gesteenten is de bodem bijzonder rijk aan mineralen. De witte druivenrassen die goed matchen met dit terroir zijn auxerrois, chardonnay, gewürztraminer, pinot blanc, pinot gris, riesling en siegerrebe. De rode zijn acalon, dornfelder en pinot noir. Het productdossier van de BOB Maasvallei Limburg benoemt 1 wijncategorie: wijn.
BOB Mergelland
De BOB Mergelland beslaat het gebied van de gemeenten Eijsden-Margraten, Gulpen-Wittem, Maastricht, Meerssen, Nuth, Simpelveld, Vaals, Valkenburg aan de Geul en Voerendaal. De wijngaarden moeten liggen op een lössbodem. Met daaronder mergel. De witte druiven die het goed doen in combinatie met dit terroir zijn auxerrois, chardonnay, gewürztraminer, müller-thurgau/rivaner, pinot blanc, pinot gris en riesling. De rode zijn dornfelder en pinot noir. Blends van 2 of meer van deze rassen zijn toegestaan. Evanals rosé en blanc de noirs, witte wijnen van blauwe druiven.
BOB Vijlen
Vijlen is het bergdorpje van Nederland. Het ligt 200 meter boven NAP. Het hoort bij de gemeente Vaals. BOB Vijlen is aangevraagd door Wijngaard Sint Martinus en Domein Holset. De bodem in het gebied bestaat uit löss. In tegenstelling tot de BOB Mergelland is de ondergrond hard. Daarin zit kalksteen, vuursteen en kiezel. De witte druiven die goed matchen met dit terroir zijn cabernet blanc, chardonnay, johanniter, muscaris, solaris en souvignier gris. De rode zijn baron, cabernet cortis, monarch, pinotin en pinot noir. Het productdossier van de BOB Vijlen onderscheidt 3 wijncategorieën:
- Wijn
- Mousserende wijn
- Mousserende kwaliteitswijn
BOB Voerendaalse Bergen
De Voerendaalse Bergen liggen ergens tussen Heerlen en Valkenburg, aan de rand van de gemeente Voerendaal. Het is een relatief klein gebied van pakweg 900 hectare. De BOB Voerendaalse Bergen ligt binnen de grenzen van de BOB Mergelland, maar de bodem bevat geen mergel, maar het veel hardere Kunradersteen. De hellingen zijn stijl. Binnen deze BOB kan van zowel klassieke als nieuwe druivenrassen verwerkt wijn gemaakt worden. Het zijn de witte auxerrois, bacchus, müller thurgau, reichensteiner, riesling en solaris en de blauwe dornfelder, monarch en pinot noir. Het productdossier van de BOB Voerendaalse Bergen onderscheidt 2 wijncategorieën:
- Wijn
- Mousserende kwaliteitswijn
Klimaat
Wat kunnen we zeggen over het terroir in Limburg? In vergelijking met andere provincies is Limburg iets minder zonnig. Maar wel warmer. De afgelopen jaren was het in heel Nederland opvallend zonniger en warmer. Ook Limburg ging er in zonuren en graden op vooruit. Die trend in het klimaat zet waarschijnlijk door. Het gemiddeld aantal zonuren kwam tussen 1991 en 2020 uit op 1650-1700 uur. Met name in de laatste drie jaar was het aantal zonuren in heel Nederland opvallend hoog.
Temperatuur en neerslag
Sinds 1991 steeg de temperatuur in Limburg met 0,6 tot 0,9°C. De gemiddelde jaartemperatuur schommelt nu tussen de 10,5 en 10,8°C. Het verschil tussen de dag- en nacht temperatuur in september is 9,3°C. De neerslaghoeveelheden in de provincie laten grote verschillen zien. Midden-Limburg is met 700 tot 750 mm een stuk droger dan Zuid-Limburg. In het heuvelland valt 800 tot 900 mm regen. De gemiddelde luchtvochtigheid is 68-72%. De wind speelt in Limburg een kleinere rol dan in de kustprovincies. Het groeiseizoen telt 305-310 dagen.
Bodem
De bodem van het meest zuidelijke deel van Nederland is uniek voor ons land. Hij bestaat uit löss. Dat is heel fijn zand. De onderlaag bestaat op de meeste plaatsen uit kalksteen, In de volksmond wordt het mergel genoemd. Het landschap in Zuid-Limburg is heuvelachtig. De Vaalserberg is met 323 meter boven NAP de hoogste top. Langs de Maas en in de grootste delen van Midden- en Noord-Limburg bestaat de bodem uit rivierklei, leem en zand. De onderlaag bevat rivierzand en grind.
